تاریخ، فیلمی پرماجرا است که از اسرار زیادی پرده بر‌می‌دارد. اما خواندن آثار مکتوب به‌تنهایی نمی‌تواند همه واقعیت‌ها را به‌نمایش بگذارد. از‌این‌رو، سفر و بازدید از هر آنچه که از گذشته باقی مانده فرصت بی‌نظیری است تا با سرگذشت جهان و انسان‌ها بیشتر آشنا شد و دانش خود را از نوشته‌های تاریخ‌نگاران فرا‌تر برد. تماشای خرابه‌های آرامگاه هالیکارناس که زمانی یکی از عجایب هفتگانه جهان به‌شمار می‌رفت احساسات متفاوتی را با خود به‌همراه دارد. لمس گذر زمان و از بین رفتن باشکوه‌ترین بنا‌ها تا جنگ میان قدرت‌ها و توانایی هنرمندان و سازندگان در خلق سازه‌های پیچیده و پرجزییاتی مانند این مقبره، ذهن را تا ساعت‌ها درگیر می‌کند. در این مقاله با شما درباره تاریخچه، محل، نحوه ساخت و سرانجام آرامگاه هالیکارناس بیشتر صحبت خواهیم کرد.
آرامگاه هالیکارناس در کجاست؟
پیش از آن که شما را با محل قرارگیری آرامگاه آشنا کنیم خوب است بدانید که این مقبره محل دفن ماسولوس یکی از فرمانداران دوران هخامنشی و همسرش آرتمیس دوم بوده‌است. در یونان باستان، شهر هالیکارناس در جنوب غرب منطقه کاریا و نزدیک به خلیج کوگوا واقع شده بود. این نواحی که در آن زمان بخشی از قلمروی امپراتوری هخامنشیان به‌شمار می‌رفتند، در حال حاضر در کشور ترکیه و در شهر بدروم قرار دارند.
تاریخچه شهر و آرامگاه هالیکارناس
به استان‌های امروزی در دوران هخامنشیان، ساتراپی می‌گفتند. برای اداره هر منطقه، ساتراپ یا فرمانداری از میان مردم همان ناحیه انتخاب می‌شد که به صورت موروثی و زیر نظر قدرت مرکزی به حکومت خود ادامه می‌داد. کاریا یکی از این مناطق بود که اداره‌اش را زوجی به نام‌های ماسولوس و آرتمیس دوم به‌عهده داشتند. این خواهر و برادر که بنا بر رسم آن دوران و برای حفظ قدرت با یکدیگر ازدواج کرده بودند پس از مرگ پدرشان هکاماتوس ساتراپ پیشین کاریا، فرمانروایی این منطقه را از او به ارث بردند و پس از مدتی شهر هالیکارناس را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. آن‌ها به مدت 24 سال فرمانروای این منطقه باقی ماندند.
بر‌اساس برخی از تحقیقات و مدارک به‌دست آمده، ماسولوس در سال‌های پایانی عمرش ساخت مقبره و محل دفن خود را برای ماندگاری بیشتر نامش در تاریخ آغاز کرد. اما عده‌ای معتقدند که آرامگاه هالیکارناس در طی سال‌های 353 تا 350 پیش از میلاد و به دستور آرتمیس بنا شده‌است. در هر صورت حتی اگر ساخت این بنا به دستور ماسولوس و در زمان حیاتش هم شروع شده باشد، همسرش عهده‌دار به اتمام رساندن این کار بوده‌است. آرتمیس بهترین معماران یونانی را برای ساخت این آرامگاه به‌کار گرفت. ساتیروس و پوتئاس طراحان مقبره هالیکارناس بودند که به کمک هنرمندانی همچون اسکوپاس، برایاکسیس، لئوچاریس و بسیاری دیگر این بنای حیرت‌انگیز را ساختند. این سازه بزرگ و پرجزییات از سه بخش زیرین، میانی و بالایی تشکیل شده بود و با ارتفاع 45 متر رو به شهر خودنمایی می‌کرد. تلفیق معماری یونانی و مصری و تزیین سطوح مختلف این مقبره با تندیس‌ها، مجسمه‌ها و ستون‌های متعدد بر شکوه و جلال این بنا می‌افزود.
سرانجام مقبره ماسولوس
طراحی مقبره هالیکارناس به‌گونه‌ای بود که تا قرن‌ها پس از ساختش هم به طور کامل تخریب نشد. آرامگاه ماسولوس با گذشت زمان طرفداران زیادی پیدا کرد، تا جایی که نام این فرماندار هخامنشی ریشه معادل انگلیسی مقبره یعنی mausoleum شد. صد‌ها سال جنگ و درگیری در میان انسان‌ها این بنا را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داد. سرانجام مجموع زلزله‌هایی که از قرن دوازدهم تا پانزدهم میلادی رخ داد خسارات جبران‌ناپذیری به آرامگاه هالیکارناس وارد کرد. به‌علاوه، دزدان و غارتگران از یک طرف و شوالیه‌های جنگ‌های صلیبی از سویی دیگر مجسمه‌های باارزش این مقبره را از آن خود کردند و روند تخریب یکی از عجایب معماری دوران باستان را سرعت بخشیدند. حتی در طول سال‌ها با خرد کردن تندیس‌های باقی‌مانده از گچ، سنگ و سایر مواد تشکیل‌دهنده‌شان در ساخت دیگر ساختمان‌ها استفاده شد. متاسفانه در گذر زمان، انسان‌ها همه تلاش‌شان را برای نابودی بزرگ‌ترین ساختمان شهر هالیکارناس کردند. پس بهتر است پیش از نابودی کامل صفحه دیگری از تاریخ فرصت دیدن خرابه‌های این آرامگاه را از دست ندهیم.
آرامگاه هالیکارناس در ترکیه
به شما پیشنهاد می‌کنیم در سفر به ترکیه بازدید از جاذبه های گردشگری بدروم را در برنامه‌های خود بگنجانید. هر‌چند که اکنون از آن همه شکوه و شگفتی تنها تعدادی سنگ و ستون باقی مانده‌است، اما دیدن‌شان خالی از لطف نیست. این مقبره که اکنون به شکل موزه‌ای در بدروم و در منطقه تپسیک واقع شده، همه روزه به جز دوشنبه‌ها از ساعت 8:30 صبح تا 5 عصر برای بازدید عموم در دسترس است.
سخن آخر
در این مطلب شما را با مقبره هالیکارناس، یکی از عجایب هفتگانه عهد باستان آشنا کردیم و از تاریخچه این شهر و فرماندارانش با شما سخن گفتیم. تماشای بقایای اندک این بنای تاریخی، دریچه‌ای رو به سرنوشت گذشتگان است. تاریخ قرن‌ها جنگ و تخریب آثار هنرمندان و سازندگانی که همه دانش، توان، تجربه و خلاقیت خود را به‌کار گرفته بودند تا مقبره‌ای با آن عظمت بسازند. بازدید از خرابه‌های آرامگاه هالیکارناس در شهر بدروم تجربه منحصر‌به‌فردی را برای‌تان به‌ارمغان می‌آورد و به شما اجازه می‌دهد تا رد‌پای گذشتگان را دنبال کرده و تاریخ را از زاویه دیگری مشاهده نمایید. پس تا دیر نشده فرصت را از دست ندهید و برای مدتی هر‌چند کوتاه در زمان سفر کنید!
